Soya sosunun çeşitleri: Hangisi hangi yemekte kullanılır?

Soya sosu, Asya mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden biridir ve dünya çapında pek çok farklı mutfakta kullanılmaktadır. Bu eşsiz tat, yemeklere derinlik ve umami katarken, tıpkı vakitte yemeklerin rengini ve dokusunu zenginleştirir.

Soya sosunun kökeni, Çin’e dayansa da, Japonya, Kore ve Endonezya üzere ülkelerde de yaygın olarak kullanılmaktadır.

Soya Sosu Nedir?

Soya sosu, fermente edilmiş soya fasulyeleri, buğday, tuz ve su ile yapılan bir çeşni hususudur. Asya mutfağında bilhassa Çin, Japon, Kore, Tayland ve Endonezya üzere ülkelerde yaygın bir formda kullanılır. Soya sosu, yemeklere tuzlu bir tat katarken, birebir vakitte güçlü ve derin bir umami (beşinci tat) lezzeti de sunar.

Kökeni ve Tarihi:

Soya sosunun kökeni, yaklaşık 2.500 yıl evvel Çin’e dayanmaktadır. Birinci olarak fermente edilmiş soya fasulyesinin, buğdayla karıştırılarak bir çeşit tuzlu çeşni haline getirilmesiyle ortaya çıkmıştır.

Zamanla, Japonya ve öbür Asya ülkelerine yayılarak, farklı çeşitleri gelişmiştir.

Fermentasyon Süreci:

Soya sosu, soya fasulyesi ve buğdayın muhakkak bir müddet boyunca fermente edilmesiyle elde edilir. Bu süreç, fermente bakteriler ve enzimler sayesinde tat ve aroma yoğunluğunun artmasını sağlar.

Fermentasyon sırasında soya fasulyesi ve buğday, proteolitik enzimler tarafından parçalanarak amino asitlere dönüşür ve bu da umami tadını oluşturur.

Soya Sosu Nasıl Yapılır?

Soya sosu yapmak, bilhassa klâsik usullerle uzun bir süreç gerektirir. Fakat, meskende basitçe hazırlayabileceğiniz kolay bir tanım de bulunmaktadır. İşte mesken üretimi soya sosu için gerekli materyaller ve adımlar:

Malzemeler:

1 su bardağı soya fasulyesi

1 su bardağı buğday unu

2 yemek kaşığı tuz

4 su bardağı su

1 çay kaşığı maya (isteğe bağlı, fermente süreci hızlandırmak için)

Yapılış:

Soya Fasulyesini Hazırlama:

Soya fasulyelerini bir gece evvelden suda bekletin. Sonraki gün fasulyeleri haşlayarak düzgünce yumuşamasını sağlayın.

Buğdayı Kavurma:

Buğday ununu bir tavada yavaşça kavurun. Kavurma süreci, soya sosunun aroma profilini zenginleştirir.

Fermentasyon Başlatma:

Soya fasulyesini, kavrulmuş buğday unu ve tuzla karıştırın. Karışıma 4 su bardağı su ekleyin ve güzelce karıştırın. Karışımı sıcak bir ortamda 2-3 gün fermente olmaya bırakın.

Süzme ve Pişirme:

Fermentasyon mühleti tamamlandıktan sonra, karışımı süzerek yalnızca sıvıyı elde edin. Bu sıvıyı tencereye alıp, kısık ateşte 1 saat boyunca kaynatın.

Soya Sosu Hazır:

Soya sosu kaynadıktan sonra, soğumaya bırakın ve hava geçirmez bir kapta saklayın.

Not:
Ev imali soya sosunun fermente süreci, klasik usullere nazaran daha süratli olabilir, lakin orjinal soya sosu yapmak çok uzun ve dikkat isteyen bir iştir.

Soya Sosunun Yararları ve Kullanım Alanları

Soya sosu, sırf yemeklerinizi lezzetlendirmekle kalmaz, birebir vakitte sıhhat açısından da çeşitli yararlar sunar. İşte soya sosunun birtakım yararları ve kullanıldığı alanlar:

Zengin Umami Tadını Sağlar:

Soya sosu, yemeklere derin ve güçlü bir umami tadı katar. Bu özellik, bilhassa et yemeklerinde ve zerzevat yemeklerinde lezzeti artırır.

Antioksidan İçeriği:

Soya sosunda bulunan fermentasyon eserleri, bedende hür radikallerin tesirini azaltan antioksidan özellikler gösterir.

B vitaminleri Kaynağı:

Soya sosu, bilhassa B kümesi vitaminler açısından zengindir. Bu vitaminler, güç üretimi ve hudut sistemi sıhhati için kıymetlidir.

Mideye Güzel Gelir:

Soya sosu, midenin asidik istikrarını düzenler ve sindirim sistemine yardımcı olur. Ayrıyeten mide sorunları olanlar için rahatlatıcı bir tesiri vardır.

Asya Mutfağının Vazgeçilmezi:

Soya sosu, sushi, stir-fry, noodle yemekleri, marineler, dipsoslar ve salata sosları üzere birçok Asya yemeğinin temel bileşenidir.

Soya Sosu Çeşitleri ve Farklı Kullanımları

Soya sosunun farklı çeşitleri vardır ve her biri farklı yemekler için uygundur. İşte yaygın soya sosu çeşitleri:

Japon Soya Sosu (Shoyu):

Japon mutfağında yaygın olarak kullanılır ve hem buğday hem de soya fasulyesi içerir. Hafif, tatlımsı bir lezzeti vardır.

Çin Soya Sosu (Kecap Manis):

Şeker ve baharatlarla tatlandırılmış, daha koyu renkli ve tatlımsı bir soya sosudur. Çoklukla tatlı-soslu yemekler ve barbekü yemeklerinde kullanılır.

Tuzlu Soya Sosu:

Geleneksel, daha tuzlu ve asidik bir lezzete sahiptir. Bilhassa kızartmalar ve deniz eserleriyle yeterli masraf.